UPANISHAD Kathopanishad Kathopanishad A A कठपनषद ॐ सह नववत सह न भनकत सहवरय करववह तजसव नवधतमसत म वदवषवह ॐ शनत शनत शनत अथ कठपनषद Part I Canto I ॐ उशनह व वजशरवस सरववदस दद तसय ह नचकत नम पतर आस १ त ह कमर सनत दकषणस नयमनस शरदधववश सऽमनयत २ पतदक जगधतण दगधदह नरनदरय अननद नम त लकसतनस गचछत त ददत ३ स हवच पतर तत कसम म दसयसत दवतय ततय त हवच मतयव तव ददमत ४ बहनमम परथम बहनमम मधयम क सवदयमसय करतवय यनमयऽदय करषयत ५ अनपशय यथ परव परतपशय तथ पर ससयमव मरतय पचयत ससयमवजयत पन ६ वशवनर परवशत अतथरबरहमण गहन तसयत शनत करवनत हर ववसवतदकम ७ आशपरतकष सङगत सनत च इषटपरत पतरपशशच सरवन एतदवङकत परषसयलपमधस यसयनशननवसत बरहमण गह ८ तसर रतररयदवतसरगह म अनशनन बरहमननतथरनमसय नमसतऽसत बरहमनसवसत मऽसत तसमतपरत तरनवरनवणषव ९ शनतसङकलप समन यथ सयदवतमनयरगतम मभमतय तवतपरसषट मऽभवदतपरतत एतत तरयण परथम वर वण १० यथ परसतदभवत परतत औददलकररणरमतपरसषट सख रतर शयत वतमनय तव ददशवनमतयमखत परमकतम ११ सवरग लक न भय कञचनसत न ततर तव न जरय बभत उभ तरतव अशनयपपस शकतग मदत सवरगलक १२ स तवमगन सवरगयमधयष मतय परबरह तव शरददधनय महयम सवरगलक अमततव भजनत एतद दवतयन वण वरण १३ पर त बरवम तद म नबध सवरगयमगन नचकत परजनन अननतलकपतमथ परतषठ वदध तवमत नहत गहयम १४ लकदमगन तमवच तसम य इषटक यवतरव यथ व स चप ततपरतयवददयथकत अथसय मतय पनरवह तषट १५ तमबरवतपरयमण महतम वर तवहदय ददम भय तवव नमन भवतयमगन सङक चममनकरप गहण १६ तरणचकतसतरभरतय सनध तरकरमकततरत जनममतय बरहमजजञ दवमडय वदतव नचयय म शनतमतयनतमत १७ तरणचकतसतरयमतदवदतव य एव वदवशचनत नचकतम स मतयपशनपरत परणदय शकतग मदत सवरगलक १८ एष तऽगनरनचकत सवरगय यमवणथ दवतयन वरण एतमगन तवव परवकषयनत जनस ततय वर नचकत वणषव १९ यय परत वचकतस मनषय असततयक नयमसतत चक एतदवदयमनशषटसतवयऽह वरणमष वरसततय २० दवरतरप वचकतसत पर न ह सवजञयमणरष धरम अनय वर नचकत वणषव म मपरतसरत म सजनम २१ दवरतरप वचकतसत कल तव च मतय यनन सजञयमतथ वकत चसय तवदगनय न लभय ननय वरसतलय एतसय कशचत २२ शतयष पतरपतरनवणषव बहनपशन हसतहरणयमशवन भमरमहदयतन वणषव सवय च जव शरद यवदचछस २३ एतततलय यद मनयस वर वणषव वतत चरजवक च महभम नचकतसतवमध कमन तव कमभज करम २४ य य कम दरलभ मरतयलक सरवन कमशछनदत पररथयसव इम रम सरथ सतरय न हदश लमभनय मनषय आभरमतपरततभ परचरयसव नचकत मरण मऽनपरकष २५ शवभव मरतयसय यदनतकतत सरवनदरयण जरयनत तज अप सरव जवतमलपमव तवव वहसतव नतयगत २६ न वततन तरपणय मनषय लपसयमह वततमदरकषम चततव जवषयम यवदशषयस तव वरसत म वरणय स एव २७ अजरयतममतनमपतय जरयनमरतय कवधसथ परजनन अभधययनवरणरतपरमदन अतदरघ जवत क रमत २८ यसमननद वचकतसनत मतय यतसमपरय महत बरह नसतत यऽय वर गढमनपरवषट ननय तसमननचकत वणत २९ इत कठकपनषद परथमधयय परथम वलल Part I Canto II अनयचछरयऽनयदतव परय सत उभ ननरथ परष सनत तय शरय आददनसय सध भवत हयतऽरथदय उ परय वणत १ शरयशच परयशच मनषयमत त समपरतय ववनकत धर शरय ह धरऽभ परयस वणत परय मनद यगकषमदवणत २ स तव परयनपरयरपशच कमन अभधययननचकतऽतयसरकष नत सङक वततमयमवपत यसय मजजनत बहव मनषय ३ दरमत वपरत वषच अवदय य च वदयत जञत वदयभपसन नचकतस मनय न तव कम बहवऽललपनत ४ अवदययमनतर वरतमन सवय धर पणडतमनयमन दनदरमयमण परयनत मढ अनधनव नयमन यथनध ५ न समपरय परतभत बल परमदयनत वततमहन मढम अय लक नसत पर इत मन पन पनरवशमपदयत म ६ शरवणयप बहभरय न लभय शणवनतऽप बहव य न वदय आशचरय वकत कशलऽसय लबध आशचरय जञत कशलनशषट ७ न नरणवरण परकत एष सवजञय बहध चनतयमन अननयपरकत गतरतर नसत अणयनहयतरकयमणपरमणत ८ नष तरकण मतरपनय परकतनयनव सजञनय परषठ य तवमप सतयधतरबतस तवदङ न भयननचकत परषट ९ जनमयह शवधरतयनतय न हयधरव परपयत ह धरव तत तत मय नचकतशचतऽगन रनतयरदरवय परपतवनसम नतयम १० कमसयपत जगत परतषठ करतरननतयमभयसय परम सतममहदरगय परतषठ दषटव धतय धर नचकतऽतयसरकष ११ त दरदरश गढमनपरवषट गहहत गहवरषठ परणम अधयतमयगधगमन दव मतव धर हरषशक जहत १२ एतचछरतव समपरगहय मरतय परवहय धरमयमणमतमपय स मदत मदनय ह लबधव ववत सदम नचकतस मनय १३ अनयतर धरमदनयतरधरम दनयतरसमतकतकतत अनयतर भतचच भवयचच यतततपशयस तदवद १४ सरव वद यतपदममननत तपस सरवण च यदवदनत यदचछनत बरहमचरय चरनत ततत पद सङगरहण बरवमयमतयतत १५ एतदधयवकषर बरहम एतदधयवकषर परम एतदधयवकषर जञतव य यदचछत तसय तत १६ एतदलमबन शरषठमतदलमबन परम एतदलमबन जञतव बरहमलक महयत १७ न जयत मरयत व वपशच ननय कतशचनन बभव कशचत अज नतय शशवतऽय परण न हनयत हनयमन शरर १८ हनत चनमनयत हनत हतशचनमनयत हतम उभ त न वजनत नय हनत न हनयत १९ अणरणयनमहत महय नतमऽसय जनतरनहत गहयम तमकरत पशयत वतशक धतपरसदनमहमनमतमन २० आसन दर वरजत शयन यत सरवत कसत मदमद दव मदनय जञतमरहत २१ अशरर शररषवनवसथषववसथतम महनत वभमतमन मतव धर न शचत २२ नयमतम परवचनन लभय न मधय न बहन शरतन यमवष वणत तन लभय सतसयष आतम ववणत तन सवम २३ नवरत दशचरतननशनत नसमहत नशनतमनस वप परजञनननमपनयत २४ यसय बरहम च कषतर च उभ भवत ओदन मतयरयसयपसचन क इतथ वद यतर स २५ इत कठकपनषद परथमधयय दवतय वलल Part I Canto III ऋत पबनत सकतसय लक गह परवषट परम पररध छयतप बरहमवद वदनत पञचगनय य च तरणचकत १ य सतरजननमकषर बरहम यतपरम अभय ततरषत पर नचकत शकमह २ आतमन रथत वदध शरर रथमव त बदध त सरथ वदध मन परगरहमव च ३ इनदरयण हयनहरवषय सतष गचरन आतमनदरयमनयकत भकततयहरमनषण ४ यसतववजञनवनभवतययकतन मनस सद तसयनदरयणयवशयन दषटशव इव सरथ ५ यसत वजञनवनभवत यकतन मनस सद तसयनदरयण वशयन सदशव इव सरथ ६ यसतववजञनवनभवतयमनसक सदऽशच न स ततपदमपनत ससर चधगचछत ७ यसत वजञनवनभवत समनसक सद शच स त ततपदमपनत यसमदभय न जयत ८ वजञनसरथरयसत मन परगरहवननर सऽधवन परमपनत तदवषण परम पदम ९ इनदरयभय पर हयरथ अरथभयशच पर मन मनससत पर बदधरबदधरतम महनपर १० महत परमवयकतमवयकततपरष पर परषनन पर कञचतस कषठ स पर गत ११ एष सरवष भतष गढऽतम न परकशत दशयत तवगरयय बदधय सकषमय सकषमदरशभ १२ यचछदवङमनस परजञसतदयचछजजञन आतमन जञनमतमन महत नयचछततदयचछचछनत आतमन १३ उततषठत जगरत परपय वरननबधत कषरसय धर नशत दरतयय दरग पथसततकवय वदनत १४ अशबदमसपरशमरपमवयय तथऽरस नतयमगनधवचच यत अनदयननत महत पर धरव नचयय त मतयमखत परमचयत १५ नचकतमपखयन मतयपरकत सनतनम उकतव शरतव च मधव बरहमलक महयत १६ य इम परम गहय शरवयद बरहमससद परयत शरदधकल व तदननतयय कलपत तदननतयय कलपत इत १७ इत कठकपनषद परथमधयय ततय वलल Part II Canto I परञच खन वयतणत सवयमभ सतसमतपरङपशयत ननतरतमन कशचदधर परतयगतमनमकष दवततचकषरमततवमचछन १ परच कमननयनत बल सत मतयरयनत वततसय पशम अथ धर अमततव वदतव धरवमधरवषवह न पररथयनत २ यन रप रस गनध शबदन सपरशशच मथनन एतनव वजनत कमतर परशषयत एतदव तत ३ सवपननत जगरतनत चभ यननपशयत महनत वभमतमन मतव धर न शचत ४ य इम मधवद वद आतमन जवमनतकत ईशन भतभवयसय न तत वजगपसत एतदव तत ५ य परव तपस जतमदभय परवमजयत गह परवशय तषठनत य भतभरवयपशयत एतदव तत ६ य परणन समभवतयदतरदवतमय गह परवशय तषठनत य भतभरवयजयत एतदव तत ७ अरणयरनरहत जतवद गरभ इव सभत गरभणभ दव दव ईडय जगवदभरहवषमदभरमनषयभरगन एतदव तत ८ यतशचदत सरय असत यतर च गचछत त दव सरव अरपतसतद नतयत कशचन एतदव तत ९ यदवह तदमतर यदमतर तदनवह मतय स मतयमपनत य इह ननव पशयत १० मनसवदमपतवय नह ननसत कञचन मतय स मतय गचछत य इह ननव पशयत ११ अङगषठमतर परष मधय आतमन तषठत ईशन भतभवयसय न तत वजगपसत एतदव तत १२ अङगषठमतर परष जयतरवधमक ईशन भतभवयसय स एवदय स उ शव एतदव तत १३ यथदक दरग वषट परवतष वधवत एव धरमन पथकपशयसतनवनवधवत १४ यथदक शदध शदधमसकत तदगव भवत एव मनरवजनत आतम भवत गतम १५ इत कठकपनषद दवतयधयय परथम वलल Part II Canto II परमकदशदवरमजसयवकरचतस अनषठय न शचत वमकतशच वमचयत एतदव तत १ हस शचषदवसरनतरकषस दधत वदषदतथरदरणसत नषदवरसदतसदवयमस दबज गज ऋतज अदरज ऋत बहत २ ऊरधव परणमननयत अपन परतयगसयत मधय वमनमसन वशव दव उपसत ३ असय वसरसमनसय शररसथसय दहन दहदवमचयमनसय कमतर परशषयत एतदव तत ४ न परणन नपनन मरतय जवत कशचन इतरण त जवनत यसमननतवपशरत ५ हनत त इद परवकषयम गहय बरहम सनतनम यथ च मरण परपय आतम भवत गतम ६ यनमनय परपदयनत शररतवय दहन सथणमनयऽनसयनत यथकरम यथशरतम ७ य एष सपतष जगरत कम कम परष नरममण तदव शकर तदबरहम तदवमतमचयत तसमललक शरत सरव तद नतयत कशचन एतदव तत ८ अगनरयथक भवन परवषट रप रप परतरप बभव एकसतथ सरवभतनतरतम रप रप परतरप बहशच ९ वयरयथक भवन परवषट रप रप परतरप बभव एकसतथ सरवभतनतरतम रप रप परतरप बहशच १० सरय यथ सरवलकसय चकष रन लपयत चकषषरबहयदष एकसतथ सरवभतनतरतम न लपयत लकदखन बहय ११ एक वश सरवभतनतरतम एक रप बहध य करत तमतमसथ यऽनपशयनत धर सतष सख शशवत नतरषम १२ नतयऽनतयन चतनशचतनन मक बहन य वदधत कमन तमतमसथ यऽनपशयनत धर सतष शनत शशवत नतरषम १३ तदतदत मनयनतऽनरदशय परम सखम कथ न तदवजनय कम भत वभत व १४ न ततर सरय भत न चनदरतरक नम वदयत भनत कतऽयमगन तमव भनतमनभत सरव तसय भस सरवमद वभत १५ इत कठकपनषद दवतयधयय दवतय वलल Part II Canto III ऊरधवमलऽवकशतख एषऽशवतथ सनतन तदव शकर तदबरहम तदवमतमचयत तसमललक शरत सरव तद नतयत कशचन एतदव तत १ यदद कच जगतसरव परण एजत नसतम महदभय वजरमदयत य एतदवदरमतसत भवनत २ भयदसयगनसतपत भयततपत सरय भयदनदरशच वयशच मतयरधवत पञचम ३ इह चदशकदबदध परकशररसय वसरस तत सरगष लकष शररतवय कलपत ४ यथदरश तथऽतमन यथ सवपन तथ पतलक यथऽपस परव ददश तथ गनधरवलक चछयतपयरव बरहमलक ५ इनदरयण पथगभवमदयसतमय च यत पथगतपदयमनन मतव धर न शचत ६ इनदरयभय पर मन मनस सततवमततमम सततवदध महनतम महतऽवयकतमततमम ७ अवयकततत पर परष वयपकऽलङग एव च य जञतव मचयत जनतरमततव च गचछत ८ न सनदश तषठत रपमसय न चकषष पशयत कशचननम हद मनष मनसऽभकलपत य एतदवदरमतसत भवनत ९ यद पञचवतषठनत जञनन मनस सह बदधशच न वचषटत तमह परम गतम १० त यगमत मनयनत सथरमनदरयधरणम अपरमततसतद भवत यग ह परभवपयय ११ नव वच न मनस परपत शकय न चकषष असतत बरवतऽनयतर कथ तदपलभयत १२ असततयवपलबधवयसतततवभवन चभय असततयवपलबधसय तततवभव परसदत १३ यद सरव परमचयनत कम यऽसय हद शरत अथ मरतयऽमत भवतयतर बरहम समशनत १४ यद सरव परभदयनत हदयसयह गरनथय अथ मरतयऽमत भवतयतवदधयनशसनम १५ शत चक च हदयसय नडय सतस मरधनमभनसतक तयरधवमयननमततवमत वषवङङनय उतकरमण भवनत १६ अङगषठमतर परषऽनतरतम सद जनन हदय सनवषट त सवचछररतपरवहनमञजदवषक धरयण त वदयचछकरममत त वदयचछकरममतमत १७ मतयपरकत नचकतऽथ लबधव वदयमत यगवध च कतसनम बरहमपरपत वरजऽभदवमतयरनयऽपयव य वदधयतममव १८ सह नववत सह न भनकत सह वरय करववह तजसवनवधतमसत म वदवषवह १९ ॐ शनत शनत शनत इत कठकपनषद दवतयधयय ततय वलल ॐ सह नववत सह न भनकत सहवरय करववह तजसव नवधतमसत म वदवषवह ॐ शनत शनत शनत ॐ तत सत Samhita Krishna Yajurveda Kapishthala katha Samhita